بازخورد توصیفی در نظریه ی‌یادگیری شناختی - رفتاری:بخش سوم

بازخورد توصیفی در نظریه ی‌یادگیری شناختی - رفتاری:بخش سوم
به خوانندگان محترم توصیه می شود  ابتدا بخش اول ودوم مقاله را که در این وبلاگ موجود است مطاله فرمایند.

جایگاه مفهوم بازخورد توصیفی در نظریه ی‌یادگیری شناختی - رفتاری:بخش سوم

در نظریه‌های شناختی - رفتاری به مفهوم بازخورد بیش از رفتاری‌نگری توجه و تأکید شده است. رویکرد پردازش اطلاعات[1] یکی از نظریه‌های شناختی - رفتاری است که با توجه به تاریخچة آن از بازخورد به عنوان «خبر»[2] یا آگاه کردن از نتایج عملکرد یاد می‌کند. در این رویکرد به ارگانیزم به عنوان پردازش کنندة اطلاعات اهمیت زیادی قایل می‌شوند. رویکرد پردازش اطلاعات از یک سو ریشه در عقاید نظریه‌پردازان رفتاری ‌نگری چون «تولمن» و «باندورا» و از سوی دیگر با مفاهیم بنیادی نظریه خبر و علم سایبرنتیک ارتباط دارد (ثامپ سون[3]، 1995).

رویکرد پردازش اطلاعات با درون داد (محرک)، برون داد (پاسخ) و مکانیسم‌های پردازش که درونی هستند سروکار دارد. اکثر نظریه‌پردازان رویکرد پردازش اطلاعات درون داد را باخبر یا اطلاع معادل می‌گیرند. براساس مهمترین اصل رویکرد پردازش اطلاعات، برون‌داد (رفتار) در یک موقعیت معین تابعی از درون داد فراهم شده توسط آن موقعیت و خاطرات مربوط به موقعیت‌های مشابه است (هرگنهان به نقل از سیف، 1388).

در این رویکرد بازخورد نیز برابر با خبر یا به عبارت بهتر معادل تأیید انتظار[4] آنچنان که «تولمن» و «باندورا» به آن اعتقاد دارند در نظر گرفته می‌شود. با این تفاوت که بازخورد اخباری در بارة نتایج عملکرد در اختیار ارگانیزم قرار می‌دهد. ارگانیزم با چنین آگاهی به اصلاح اشتباهات عملکردی و تولید طرح جدیدی از پاسخ اقدام می‌کند (یانگ و کینگ[5]، 2002). همانطور که ملاحظه می‌شود برداشتی که در رویکرد پردازش اطلاعات از مفهوم بازخورد وجود دارد به تعریف علم سیبرنتیک بسیار نزدیکتر است. بازخورد (خبر یا درون داد) فرایندی است که به موجب آن بخش یا تمام نتایج عملکرد ارگانیزم به درون آن برگشت داده می‌شود. ارگانیزم اطلاعات برگشت داده شده را پردازش (دستکاری ذهنی) کرده و پاسخ صحیح‌تری را نسبت به قبل از آن بازتولید می‌کند. یکی از نظریه‌های آموزشی که با الهام از رویکرد پردازش اطلاعات و نظریه‌های روان‌سنجی بر نقش بازخورد در ارتقای یادگیری تأکید دارد رویکرد یادگیری در حد تسلط است[6].

در رویکرد یادگیری در حد تسلط موفقیت در یادگیری تابعی از نسبت زمان صرف شده برای یادگیری به زمان مورد نیاز به آن در نظر گرفته می‌شود (سالوین[7]، 1987). هر دانش‌آموز به شرط آنکه زمان کافی برای او پیش‌بینی شود می‌تواند هر چیزی را یاد بگیرد. در یادگیری در حد تسلط ابتدا سطح عملکرد یا معیارها تعیین می‌شود. سپس پیشرفت دانش‌آموزان در رسیدن به سطح عملکرد بررسی می‌گردد و در نهایت برنامه‌های جبرانی برای دانش‌آموزانی که به هر دلیل در تحقق سطح عملکرد ناکام ماندند تدوین می‌شود. بازخوردهای یادگیری از طریق سنجش‌های مستمر که با اجرای آزمون‌ها انجام می‌گیرد فراهم شده و به دانش‌آموزان ارایه می‌شود. در این رویکرد آزمون‌ها هم ابزاری برای تشخیص میزان و نحوه‌ی یادگیری دانش‌آموزان هستند و هم پایه‌ای برای فراهم آوردن بازخوردها در مورد نقایص عملکرد یا تشخیص فاصله بین عملکرد و سطح معیار به شمار می‌روند. به عبارت دیگر نتایج حاصل از آزمون‌ها در نقش بازخورد به دانش‌آموزان برگشت داده می‌شود تا آنان به کمک آن‌ها به درک خطاهای خود یا تشخیص فاصله عملکرد خود با معیارها نایل آیند و نسبت به اصلاح عملکرد اقدام کنند (یولیچ و راتربرگ[8]، 1996). آنچه که رویکرد پردازش اطلاعات را از رفتاری‌نگری متمایز می‌کند تأکید آن بر نقش ارگانیزم به عنوان پردازش کنندة اطلاعات در شکل‌دهی یادگیری است. به همین دلیل است که در این رویکرد از مفهوم بازخورد به معنای سایبرنتیک آن استفاده می‌شود. اما باید توجه داشت بازخوردهای مورد قبول در پردازش اطلاعات ماهیتی بیرونی دارند به این معنا که توسط دیگران برای ارگانیزم تهیه می‌شوند. بازخوردهای بیرونی می‌تواند حاصل اجرای آزمون‌های پیشرفت تحصیلی ؛ مشاهدات معلم و یا دیگر دانش‌آموزان باشد. آنچه در این رویکرد اهمیت دارد این است که دانش‌آموزان بازخوردها را با توجه به معیارهای پیش بینی شده  دریافت کرده و در سطوح مختلف شناختی پردازش کنند. در این رویکرد به نقش دانش‌آموز در فراهم کردن بازخوردها توجهی نمی‌شود.

ادامه ی بحث در بخش چهارم

--------------------------------------------------------------------------------

[1]. Information processing

[2]. Information

[3]. Thomson

[4]. Confirmation of expectancy

[5]. Young and king

[6]. Mastery learning

[7]. Salavin

[8]. Ulich and ruterberg

 منبع:

 خوش خلق؛ایرج.راهنمای تهیه و ارایه بازخورد‌های توصیفی در کلاس درس  انتشارات نشر جوان امروز .چاپ اول:1389